876

I. Etereoplano

Problema. Sentendo in iscuola di fisica, 4 o 5 anni fa nell’Università Gregoriana dal R[everendo] P[adre] Cesare Goratti che ci è nello sparare per es[empio] da un cannone un certo limite di sicurezza cioè oltre il quale considerando la forza dello scoppio la palla non arriva, mi venne in mente se questo limite è assolutamente sicuro, oppure si potrebbe in qualche modo trapassarlo - pensai se questa palla trovandosi già al limite scoppiasse e poi la scheggia che trasgredi il limite scoppiasse ancora, e così moltiplicando i scoppi si potrebbe portare la particella ultima della palla molto più lontano dal limite prestabilito. Mi aiutava la osservazione dei fuochi artificiali. Tutto questo è ovvio.

Ma pensai se questa ultima scheggia fosse un apparecchio che però nei scoppi precedenti perdette piuttosto poca materia con grande velocità, così moltiplicando i scoppi si potrebbe, prescindendo dell’ambiente, fondandosi piramente sulla legge della ugualianza della forza dell’azione e reazione perdendo una, progredirà con altro.

Così pensai alla possibilità dell’etereoplano, apparecchio cioè per andare anche fuori di quel mondo come alla luna, altri pianeti e forse anche alle lontane stelle - considerando possibile aumento straordinario della velocità diminuendo la forza attrattiva della terra e più ancora servendosi delle attrazioni [dei pianeti].

Considerando tutto insieme di una così straordinaria gita due classi di difficoltà si presentano spontaneamente riguardanti cioè l’apparecchio stesso e l’uomo che in esso viaggia. Seconda classe appartiene in grande parte alla biologia. Principali dei quali sarebbero forse 3 - una riguardante l’attrazione dei corpi e conseguentemente stato anormale per diverse posizioni fra gli astri e questo non pare insormontabile considerando che anche in questa terra ci troviamo in diverse posizioni e poi pratica farebbe vedere.

Seconda e terza provenirebbe dalla mancanza dell’aria e della sua pressione. Prima bisognerebbe rimediare portando seco l’aria liquefatta o l’ossigeno, o purificando l’aria nell’apparecchio per mezzo delle piante o in qualche altro modo. La pressione poi rimarrebbe la stessa supponendo che apparecchio ermeticamente chiuso porti seco l’aria con la pressione richiesta. Lo scoppio poi di tutto l’apparecchio per la mancanza della pressione esterna potrebbe impedire una forte corazza magari d’acciaio. Difficoltà poi provenienti dalla mancanza della luce, calore, viveri non paiono seri considerando la facilità di portare con se elettricità e altro occorente. Questi paiono principali difficoltà riguardanti uomo viaggiatore, ma considerando che l’apperecchio potrebbe per le prime volte della prova, automaticamente determinato per passare vie stabilite e tornare far a meno dell’uomo specialmente se munito di apperecchi fotografici, fonografici, termografici etc. ottimamente potrebbe dar la relazione del suo viaggio.

La difficoltà la quale bisogna sciogliere è la difficoltà motrice, modo cioè di far progredire apparecchio nel vuoto o quasi vouto (almeno riguardo all’aria).

Difatti tutte le macchine suppongono qualche punto di appoggio la ruota girando non muove il carro se non si appoggia sulla terra, l’elica non fa avanzare una nave, un"aeroplano, se non si appoggia sull’acqua, sull’aria. Nel nostro caso manca appunto questo appoggio e da questa parte pare che sorga la principale difficoltà dell’etereoplano. Per questo pare che bisogna cambiare il principio del moto nel caso o piuttosto ascendere al principio più generale e applicarlo diversamente senza stantuffo, senza ruote, senza elica. Il principio generalissimo riguardo alla forza è che azione è uguale e contrario alla reazione. Utilizzare dunque reazione, perdendo l’azione.

(+) F₁ = (-) F₂
m₁ γ₁ = m₂ γ₂
m₁ s₁ = m₂ s₂

l’equazione contiene due elementi: la massa cioè e l’accelerazione (o velocità o spazio) dai quali il prodotto da ambedue parti uguale, ma gli elementi possono cambiare perciò bisognerebbe utilizzare la parte dove massa corrisponde alla massa dell’apparecchio coll’accelerazione permessa dalla forza dello scoppio, perdere poi la minima massa colla grandissima velocità:

M γ = m γ

Questo sarebbe il principio. Per ottenere poi più facilmente una grande forza nello scoppio si potrebbe fare la camera dello scoppio in maniera che soltanto ottenuta la tensione voluta si apra istantaneamente e automaticamente.

Più in concreto [rys. 1-5].

Un"altra difficoltà potrebbe presentarsi per ragione delle pietre giranti nello spazio. Per evitare gli scontri potrebbe almeno in qualche parte servire la bussola e l’attrazione - il peso, la quale e il quale potrebbero automaticamente dirigere apparecchio. Questi mi paiono principali difficoltà riguardo all’apparecchio e l’uomo viaggiatore e pare che la difficoltà principale cioè riguardo al movimento dell’apparecchio è sufficientemente sciolta (risolta) e così almeno da prima si potrebbe mandare l’apparecchio solo munito di apparecchi determinando con esatti calcoli la via, per la distanza piccola, che automaticamente torni. Tornato esaminare la differenza fra la previsione e il fatto ed eliminati [gl]i inconvenienti mandarlo ed una distanza maggiore e poi di nouvo studiare l’esito. Quando apparirà che l’apparecchio è sicuro e gli animali messi in esso per primi viaggi stando bene si può senza pericolo di vita, azzardare il viaggio. La questione richiede davvero molte esperienze, lo studio su di esse e - e i soldi.

II

Lo stesso principio della precisione cioè del mezzo pare che utilmente si potrebbe applicare ai nostri aeroplani aumentando in tal guisa notevolmente la velocità. Pare che anche le macchine potrebbero, eliminato lo stantuffo servirsi di questo principio per es[empio] [rys. 6].

Similmente nei automobili come nelle macchine cioè colla ruota perché il primo modo cioè come nell’etereoplano ed aeroplano forse non sarebbe fatto comando per la violenza.

Etereoplano

[Etereoplano] cioè un apparecchio per andar nell’etere voul dire ai pianeti ed anche alle lontane stelle. Prescindendo dalle difficoltà biologiche dei viaggiatori le quali non paiono insuperabili, mi pare che anche la difficoltà motrice (principale) è solubile. è vero che per muoversi fuori della terra, acqua ed aria non si può usare né la ruota, né l’elica, le quali richiedono assolutamente il mezzo d’appoggio. Bisognerebbe dunque ricorrere al principio diverso o piuttosto all’applicazione diversa del principio generale della forza cioè che "azione è uguale e contraria alla reazione". Sfruttare reazione e perdere azione forse sarebbe l’applicazione che permetterebbe muoversi anche senza i mezzi d’appoggio, come per esempio la dolorosa scossa, che sperimenta un inesperto cacciatore o soldato nel momento dello sparo, è una reazione cagionata dall’azione dell’uscita della palla. La quale azione (perduta riguardo al movimento retrogrado del fucile) è reazione del fucile o cannone prescindono dai mezzi che gli circondano, o piuttosto senza di questo più lontano si muovono. Pare che a questo si adatterebbe bene [...]

Se è possibile moto perpetuo capito in questo senso:

1) si suppone esistenza delle sorgenti delle forze

2) si suppone possibilità della durata loro indefinita (indefinitamente durante)

3) si suppone diversa suscettività all’azione di queste forze dei diversi mezzi e conseguentemente diversità dell’intensità non coincidente colle linee delle forze, cioè sviamento delle linee di forza dal mezzo meno suscettibile in più suscettibile e equilibrazione in mezzo uguale (omogeno, riguardo a questa forza) e così possibilità del moto indefinitamente durante di un punto sensibile a questa specie delle forze disposte da poter trovarsi scambievolmente in campo più o meno intenso e aver la possibilità esser vinto da primo e vincere altro [rys. 7-13]

[P. Massimiliano M-a Kolbe]

[Przekład polski]

MI

Etereoplan i inne aparaty [ 1 ]

I. Etereoplan

Zagadnienie. Słysząc na wykładach fizyki na Uniwersytecie Gregoriańskim - 4 lub 5 lat temu - od Czcigodnego Ojca Cesare Gorattiego, że przy wystrzale, np. z armaty, istnieje pewna granica zasięgu, której, biorąc pod uwagę siłę wybuchu, pocisk nie przekracza - przyszło mi na myśl, czy ta granica jest bezwzględnie pewna i czy można by ją w jakiś sposób przekroczyć. Pomyślałem, że gdyby ten pocisk - znajdując się już na granicy zasięgu, wybuchł - i gdyby potem jego odprysk, który już przekroczył tę granicę, ponownie wybuchł - można by mnożąc te wybuchy doprowadzić ostatnią część (człon) pocisku daleko poza określoną granicę. Pomocną mi była w tym rozumowaniu obserwacja sztucznych ogni. Wszystko to jest oczywiste.

Ale pomyślałem, że gdyby ta ostatnia część była jakimś aparatem, który by jednak w poprzednich wybuchach utracił stosunkowo mało materii [i mknął] z wielką prędkością, to mnożąc wybuchy i abstrahując od ośrodka a opierając się jedynie na prawie równości siły - akcji i reakcji - można by tracąc jedną, zyskać na drugiej.

I tak pomyślałem o możliwości [skonstruowania] etereoplanu, to jest aparatu służącego do dotarcia poza naszą ziemię, np. do księżyca i do innych planet a może nawet do dalekich gwiazd, przyjmując za możliwy nadzwyczajny wzrost szybkości, gdy zmniejsza się siła przyciągania ziemskiego, i posługując się jeszcze coraz bardziej przyciąganiem [planet].

Biorąc pod uwagę zagadnienie takiej nadzwyczajnej wycieczki wysuwają się spontanicznie dwa rodzaje trudności, dotyczące samego aparatu i człowieka, który w nim podróżuje. Drugi rodzaj [trudności] związany jest w wielkiej części z biologią. Z tych [trudności] najważniejsze byłyby trzy. Jedna dotyczy przyciągania ciał - i co się z tym wiąże - nienormalnego stanu przy różnych położeniach wśród gwiazd, to zagadnienie nie wydaje się być niepokonalne, biorąc pod uwagę fakt, że również i na ziemi znajdujemy się w różnych położeniach - a potem wykazałaby to praktyka.

Druga i trzecia związane byłyby z brakiem powietrza i jego ciśnienia. Trzeba by zaradzić pierwszej [trudności] zabierając ze sobą powietrze skroplone lub tlen, względnie oczyszczając powietrze w aparacie przy pomocy roślin, względnie w jakiś inny sposób. Ciśnienie pozostałoby niezmienione, zakładając, że aparat będąc zamknięty hermetycznie, zabiera ze sobą powietrze o żądanym ciśnieniu. W związku z brakiem ciśnienia zewnętrznego można by zapobiec rozerwaniu całego aparatu, stosując silny pancerz - być może stalowy. Inne trudności związane z brakiem światła, ciepła i żywności nie należą do poważnych (istotnych), biorąc pod uwagę łatwość zabrania ze sobą [źródeł] elektryczności i innych potrzebnych rzeczy. Tak przedstawiają się zasadnicze trudności dotyczące podróżującego człowieka. Ale przecież aparat, automatycznie nastawiony, mógłby w ciągu pierwszych prób przebiegać drogi wyznaczone i powrócić [na ziemię] bez człowieka [bez obsługi ludzkiej], a będąc wyposażony w aparaty fotograficzne, fonograficzne i termograficzne itd. - doskonale mógłby zdać relację z podróży.

Trudność [najważniejsza], którą by trzeba rozwiązać - to trudność związana z ruchem, tzn. z przesuwaniem się aparatu w próżni lub prawie że w próżni (przynajmniej w odniesieniu do powietrza).

Wszystkie bowiem maszyny wymagają jakiegoś punktu oparcia: koło obracając się nie poruszy wozu, jeżeli nie opiera się (nie trze) o ziemię, śruba nie poruszy okrętu, śmigło samolotu, jeżeli nie znajdują się one w wodzie czy powietrzu. W naszym wypadku brak właśnie tego punktu oparcia (ośrodka) i stąd wypływa, wydaje mi się, zasadnicza trudność [ 2 ] związana z etereoplanem. Dlatego zdaje się trzeba zmienić zasadę ruchu, albo raczej trzeba uciec się do zasady ogólniejszej i zastosować ją odmiennie, pomijając tłoki, koła, śruby, śmigła. Najogólniejszą zasadą dotyczącą siły jest zasada akcji i reakcji, równych co do wielkości, ale przeciwnie skierowanych. Pomijając akcję, należałoby wykorzystać reakcję.

(+) F₁ = (-) F₂
m₁ γ₁ = m₂ γ₂
m₁ s₁ = m₂ s₂

Równanie zawiera 2 wielkości: tj. masę i przyspieszenie (albo prędkość i drogę). Iloczyny tych wielkości są równe po obu stronach równania, ale czynniki mogą się zmieniać, dlatego należałoby zużytkować część, w której masa odpowiada masie aparatu z przyspieszeniem nadanym siłą wybuchu, a potem zgubić najmniejszą masę z ogromną prędkością.

M γ = m γ

Taka byłaby zasada. Aby uzyskać łatwiej wielką siłę [w czasie] wybuchu - można by skonstruować komorę wybuchu [spalania] w ten sposób, by dopiero z uzyskaniem odpowiedniego ciśnienia - samoczynnie i automatycznie nastąpiło otwarcie.

Konkretnie: [rys. 1-5].

Inna trudność mogłaby wyniknąć z powodu istnienia meteorów (ciał) pędzących w kosmosie. Aby uniknąć zderzeń choć w części, należałoby się posługiwać kompasem i prawem przyciągania czyli ciężarem, które mogłyby automatycznie kierować aparatem. Takie widzę zasadnicze trudności, odnoszące się do aparatu i do podróżującego człowieka. Wydaje mi się, że trudność zasadnicza, dotycząca poruszania się aparatu, jest wystarczająco rozwiązana. Najpierw można by przecież wysłać sam aparat - zaopatrzony w odpowiednie urządzenia, określając na podstawie dokładnych obliczeń wpierw drogę krótką - który by mógł powrócić [na ziemię]. Po powrocie należałoby przestudiować różnicę zaistniałą pomiędzy przewidzianym a rzeczywistym zachowaniem się [aparatu] i po wyeliminowaniu niedociągnięć należałoby wysłać go na odległość większą i ponownie przeanalizować wyniki. Gdy już aparat okaże się bezpieczny, a zwierzęta w nim umieszczone do odbycia pierwszych podróży zniosą je dobrze, wówczas będzie można bez niebezpieczeństwa dla życia zaryzykować podróż. Zagadnienie to wymaga jednak wielu, wielu doświadczeń, badań nad nimi i - pieniędzy.

II

Tę samą zasadę precyzji, tzn. środka, wydaje się, że można by z korzyścią zastosować do naszych samolotów, zwiększając w ten sposób bardzo znacznie ich prędkość, jak również do maszyn; po wyeliminowaniu tłoków (silnika tłokowego) można by zastosować tę zasadę np.: [rys. 6].

Podobnie w samochodach i w maszynach posiadających koła, gdyż w pierwszy sposób, jak np. w etereoplanie i aeroplanie napęd być może nie byłby dokonywany przez siłę gwałtowną [ 3 ].

Etereoplan

[Etereoplan], czyli aparat do poruszania się w eterze, tzn. do planet a nawet do dalekich gwiazd. Pomijając trudności biologiczne podróżnych, które jednak nie wydają się być niepokonalne, wydaje mi się, że również trudności napędowe (zasadnicze) dadzą się rozwiązać. Wprawdzie, by poruszać się poza ziemią, wodą i powietrzem nie można posługiwać się ani kołami, ani śrubą czy śmigłem, które wymagają bezwzględnie ośrodka oparcia. Trzeba by więc uciec się do jakiejś innej zasady, albo raczej do innego zastosowania ogólnego prawa [odnoszącego się do] siły, tzn. [do prawa, które głosi] że akcja i reakcja są sobie równe co do wielkości, ale przeciwnie skierowane. Należałoby wykorzystać reakcję pomijając akcję. Takie zastosowanie pozwoliłoby na poruszanie się również bez ośrodków oparcia (stawiających opór), np. bolesny wstrząs, którego doznaje niedoświadczony myśliwy lub żołnierz w momencie wystrzału, jest reakcją wywołaną przez akcję wyrzucenia kuli. Akcja (nie wykorzystana zagubiona w odniesieniu do ruchu wstecznego strzelby) i reakcja strzelby czy armaty, dokonywują się bez względu na otaczający ośrodek, a raczej w jego nieobecności są większe. Wydaje się, że do tego nadawałaby się dobrze [...] [ 4 ]

Czy możliwy jest ruch nie kończący się perpetuum mobile rozumiany w następujący sposób:

1) zakłada się istnienie źródeł sił,

2) zakłada się możliwość nieograniczonego ich trwania (trwające nieokreślenie długo),

3) zakłada się różną podatność na działanie tych sił różnych ośrodków i w efekcie różnorodność natężenia, nie pokrywającego się z liniami sił, tzw. przesuwania się linii sił z ośrodka mniej podatnego do bardziej podatnego i zrównoważenie się w ośrodkach równych, jednorodnych w odniesieniu do tej siły i tym samym możliwość ruchu, trwającego nieokreślenie długo - punktu, podatnego na tego rodzaju siły, które mogą znajdować się na przemian w polu o mniejszym lub większym natężeniu i mogą zostać przezwyciężone przez pierwsze, a pokonać drugie [rys. 7-13] [ 5 ].

[O. Maksymilian M-a Kolbe]