869

A

Maryja

Podróż do Japonii
od 31 VIII 1933

[Sierpień]

30 S - Kasa o dziewiątej, do spowiedzi i ofiara (polskie 20 zł; na jap[oński] Niep[okalanów] i na m[isje].

31 C - Św. Rajmunda, patrona z Chrztu.. Drogi dzień nowenny do Narodzenia M[atki] Bożej.

Wstanie 3.30, o czwartej Msza św. i na stację autem (przygotowane, bo pociąg niepewny). Kupka braci na stacji (f[otografia]): br. Kamil (fotograf) [ 1 ], Cyprian (sekr[etarz] misyjny) [ 2 ], Adam [ 3 ] i o. Justyn [ 4 ].

W drodze rozmyślanie.

Warszawa: dwie tercjarki, kosz [ 5 ]. - Ministrostwo [ 6 ]. - Czemu Anioł Stróż pozwolił upaść. F[otografia]. - [...] [ 7 ]

Kraków: około drugiej obiad. Mama, Rostworowskiego nie było, bileciki zostawiam - N[ajprzewielebniejszy] O. Prow[incjał]: MI światowa - ja, a o. Justyn - polska; "Mamusia" wedle prawdy, (roztropnie), uważać, uszanowanie. Prywatnie można, tylko [nie] w publicznych [wypowiedziach].

Wrzesień

1 Pi - Kraków, bazylika. Msza Vot[iva de] Immac[ulata Conceptione]. - Biskupa Rosponda nie zastaję, - Wrażenia starożytności Krakowa, armaty Wawelu, napisy. Obraz Matki Bożej kulami szwedzkimi podziurawiony [ 9 ]. - Rozmowa z o. Pawickim [ 10 ], co do przyjścia do Niepokalanowa negative [ 11 ], jak będzie chciał, [to] się zgłosi. Upadek ducha w konwentach, bo wszystko w Niepokal[anowie]. - Parcelacja paczki żywnościowej. N[ajprzewielebniejszy] O. Prow[incjał]: będą zjazdy magistrów [ 12 ] doroczne z przygotowaniem, kiedy? - Na stacji Mama. - Pisać do Mamy i w ogóle żywiej korespondować (N[ajprzewielebniejszy] O. Prow[incjał]); egzotyczności do "Rycerza", "Rycerzyka"; A[gencja] MI [ 13 ]. - Jeden z Polaków prosi pisywać z Japonii (notes, adres). Granica, cicha [ 14 ] [...] [ 15 ]

Wiedeń - tramwaj 13. Dreifaltigkeitskirche [ 16 ], Alserstrasse 19 - Minoritenkirche - Wien. - Późnym wieczorem jedenasta spać. Służącemu medalik. - Wino.

2 S - Msza Vot[iva de] Imm[aculata Conceptione]. -Wstanie o piątej, Msza św. o 5.30, śniadanie. - Taksówką na dworzec - medytacja i różaniec (pacierze) w pociągu. - "Rycerz" różnojęzyczny potrzebny.

W drodze: W Czechach (Bohumin i inne) niewiasty służą za tragarzy, w Austrii sprzedają gazety. W Alpach kościoły, a na szczycie wieży może Eucharystia promieniejąca. - Zmęczony do Wenecji. Na stację wyszedł o. gwardian [ 17 ] z chłopcami ze Stowarzyszenia Młodzieży. Tonsura u niego duża, bez kapelusza. Młodzieńcy podzielili się pakunkami i przez dom dla nich przeznaczony dostałem się do konwentu.

Wenecja - Przyjęcie b. życzliwe; kolacja, przy której towarzyszył o. Chialina. O. gwardian przeprosił i pozostał z młodzieżą [ 18 ]. Po drodze mówił, że ma grupkę [...] [ 19 ] tysięcy MI, a i teraz sprowadził dyplomików i medalików, by na święto Matki Bożej urządzić wpisy. - Około 11 poszedłem spać. - Cześć za wszystko Niepokalanej.

3 N - O 5.30 wstanie, a [o] szóstej odprawiłem Mszę św. przy wielkim ołtarzu. - Kościół wielki, pełen pomników i zakrystia wspaniała. Klasztor ściśnięty, choć wystarczający na garstkę zakonników, którzy tam przebywają. Resztę ma rząd. - Napisałem artykuł: "Niepokalana zdobywa szl[achetne] serca Japończyków w Warszawie" [ 20 ]. Ale nie skończyłem przepisywać na maszynie, bo przyszedł ksiądz "prawnik". Przy stole rozmowa. O. Chialina zacofany nieco. O [godz.] 2.55 odprowadzony przez chłopców ruszyłem do Padwy. - Naczekałem się, chętne przyjęcie w Arcella. - Piękno celki św. Antoniego. Rozmowy z o. Bertolo [ 21 ], gwardianem, o. Antonim Vivodą, - z proboszczem Bressan [ 22 ]. - Procesja z relikwią św. Antoniego i iluminacja wieczorem. - Rozmowa dłuższa z o. Antonim Vivodą.

(Ja) - Wieści dokładnie zbieraj - skupienie [ 23 ].

O. Antoni prosi o wzajemną modlitwę. - "Memento", święta dusza - posłuszna. Gotów na wszystko dla Niepokalanej. MI [ 24 ].

4 P - Msza św. w celce śmierci św. Antoniego. I po rozmowie z o. Breesan (nieroztropność zarzuca o. Antoniemu, ale go b[ardzo] chwali - także umiejscowienie pisemka [ 25 ] i nie rozwinięcie na inne części kraju). - O [godz.] 7.40 ruszyłem pociągiem z Padwy odprowadzony przez o. Vivodę. - Pisywać do niego [ 26 ].

W Bolonii trzy godziny czekania, więc do miasta, do konwentu, ale mylnie do św. Antoniego tj. Bernardynów. Bernardyni odprowadzają do "św. Franciszka" [ 27 ]. O. Bonfante, komisarz Prowincji, chory na ślepą kiszkę, w łóżku. - Cieszy się z wyniku kapituły. Jest za centralą MI włoską. Wieczorem przystanek tramwajowy u stóp figurki Niepokalanej. [...] [ 29 ] z nami braciszek. Zapomnienie o Niepokalanej i św. Bonawenturze. - Noc ciężka, bo przepełnienie.

5 W - Rzym do Dwunastu Apostołów. O. Generał [ 30 ], Msza św. - Śniadanie z br. Eugeniuszem [ 31 ]. O. Generał: zaczekać z przyjęciem Indii, "Zagrodę" po roku, "by nie zmieniać tego". co na kapitule dopiero co zrobione [ 32 ]. Interesować się MI światową. Dawać propozycje plany na piśmie, to będą nasieniem na przyszłość. - Błogosławieństwo na to.

Do kolegium na obiad. - Wieczorem z klerykiem do O. Genera[ła] i Sekr[etarza] Misji [ 33 ] z figurkami. - Mostra [ 34 ] u Matki Bożej Niepokalanej "delle Fratte". - J. E. Mons. Bondini za objęciem Indii.

6 Ś - Wyjazd do Asyżu. - O. Stella "[La] Voce del Padre" [ 35 ] i o. Sartorello [ 36 ] (rektor) i o. Perone (redaktor "Missionario" [ 37 ]) na obiedzie. - Po drzemce do bazyliki. - Profesi, nowicjusze.- Poświęcenie figurki Niepokalanej i umieszczenie. - O. Vivodę na wicerektora chce Sartorello.

7 C - Rano Msza św. o 5.30 na grobie św. O. Franciszka. Bracia nowicjusze i profesi obecni i do Komunii św. Takie Siostry bł. Cottolengo. Po czym koniec tłumaczenia na włoski z polskiego; można tu posłać po polsku rękopisy.

F[otografia] Niep[okalanowa, fotografia] Nagasaki. A[gencja] MI do Asyżu [do] "Missionario Francescano" [ 38 ].

O. Sartorello z członkami zarządu MI odprowadzają. - O. Sartorello i br. Maredi? [ 39 ] do drogi do przejeżdżającego omnibusu. - Cześć Niepokalanej za wszystko. - Z Asyżu do Torontola, następnie dalej. - W Asyżu o. Bovi [ 40 ] prowincjał Umbrii (Perugia). O. Sartorello: "Pisywać do kolegium, tj. podpisać, co sekretarze napiszą (Via Seminario). - Utrzymywać kontakt, to można wtedy wzywać, a się zgłoszą. Nagasaki Jap[onia] pisać. - Pisać do koła MI do Chińczyków: 9. (Teolodzy - 2: Stefano M. Ly i Domenico M. Ly. Filozofowie - 3: Tomasz M. Lu, Marco M. Tchang, Antonio M. Tchang. Nowicjusze - 4: Francesco M. Lau, Benedetto M. Tchang, Tommaso M. Sii, Giovanni M. Tchang).

B

8 Pi - Wyjazd z Wenecji. - Po Mszy św. na okręt ze sługą. Gości moc. Miejsca nie wyznaczone. Otrzymujemy kabinę na czterech [ 41 ]. Ojcowie żegnają na okręcie. Jeszcze bagaż gondolą odwozimy i fotografia. - Maryja. - Figurka Niepokalanej króluje w kajucie.

9 S - Msza św. na okręcie. O 18 Brindisi.

10 N - Msza św. też w kajucie, przeprowadza się do nas dwóch księży: jezuita, jadący do Bombaju i werbista, jadący do Szanghaju. Chłodny wiatr. Od południa morze ryczy. Wicher i kołysanie okrętu. - Mijamy Grecję i Kretę. Wieczorem rozmowa z o. jezuitą o przyczynach złego wśród katolików.

11 P - Czułem się gorzej na zdrowiu, więc i robota nie szła. Około północy dojechaliśmy do Port Saldu.

12 W - Imieniny Mamusi; życzenia zdobycia siebie i świata Jej. Rano o 4.15 Msza św. w kabinie, potem rozmyślanie i wjazd do Port Saidu. - Miasto brudne, ale budynki nowoczesne. Kościół ładny, ale nie widać w nim tubylców, lecz raczej Europejczycy. Misjonarzują OO. Bernardyni. - Kupiliśmy kaski przeciwsłoneczne po 15 lirów i nieco pocztówek. - Ryby przy okręcie i delfiny. Kanał Sueski 87 mil morskich od Port Saidu do Suezu. - Pod wieczór z daleka światło (pewno Suez).

16 S - Tęgie gorąca, pod wieczór wiatr. Rozmowa o religii z Chińczykami.

17 N - Msza św. z trudnością - choroby morskie. -

18 P - O. eks-prowincjał [ 42 ] lepiej się czuje, chociaż wczoraj i na obiedzie nie był. - Rano Mszę św. mogliśmy odprawić. Dwóch marynarzy do Komunii. Wyspowiadali uprzednio OO. Bernardyni. Chodzą oni pomiędzy obsługą okrętu i swobodną rozmową pociągają. - Cześć Niepokalanej za wszystko. - Wieczorem gorzej ze zdrowiem.

19 W - Gra Chińczyków z Europejczykami. Boję się cieszyć z wygrywania [ 43 ].

Dnia 20 IX 1933 z okrętu "Conte Rosso" wysiedli w Bombaju (Indie) księża Hindusi.

Podczas obiadu 19 IX spisali [ 44 ] [adresy].

1) Mons. Lino de Souza, Villa Portugueza, Trivandrum, India.

Superior General of the Portugueza Missions Private Chamberlain to H. H. the Pope Trivandrum [ 45 ].

2) Fr. Caetano F. D"Silva, Assistant Priest, Nova - Gôa Pangim - Gôa.

3) M. Riklin SJ, Rector S. Vincent High School, Poona [ 46 ].

4) P[adr]e Adriao de Sonza, Cura da Igraja da Aldonà, Gôa [ 47 ].

5) P[adr]e Caetano da Rocha Pinto, Paroco da Pernem, Gôa.

6) P[adr]e Jose Antonio da Conceição Menezes, Vigário Sangoldà Bardês, Gôa.

7) P[adr]e Antonio Leandro R. da Rosa, Paroco de Pangim, India Portugueza [ 48 ].

20 Ś - W Bombaju wychodzimy na miasto, z powrotem lekarz żąda szczepienia. Nazajutrz i szczepienie.

21 C - Msza św. w kajucie we trzech.

M[olto] Rev[erendo] P[adre] Tito Castagna Min[istro] P[rovin]ciae S. Francisci - Venetiarum Visitator fratrum eiusdem Prov[inci]ae in Vicariatu Ap[osto]lico Hankow, Sinis.

R[everendo] P[adre] Epifanio Pegoravo - ofm, missionarius i Vicariatu Ap[osto]lico Hankow - Sinis - iam ab anno 1923.

R[everendo] P[adre] Pancrazio Frigo ofm, S[anc]ti Francisci Venetiarum neo-missionarius in Vicariatu Ap[osto]lico Hankow.

Postal address: Catholic Mission, Hankow [ 49 ].

C

[Pobyt w Japonii]

1933

[Październik]

16 P - Napisałem do Niepokalanowa, by i p. J[erzemu] Zajączkowskiemu (magister praw, Warszawa, Lekarska 3), który w pociągu, w Alpach prosił o doręczenie listu p. Joannie Lubańskiej (Shanghal - China, 21 Route Pottier, c/o Legation of Poland) [ 50 ] i jej posłano "Rycerza". - Polecenie wręczenia dziś listownie - Maryja.

17 W - Chorągwie u nas wywieszone, bo święto cywilne jedzenia przez cesarza pierwszego ryżu. - Maryja.

List do N[ajprzewielebniejszego] O. Generała [ 51 ] wysłałem w sprawie Indii, Centrali MI we Włoszech i listu w "Commentarium" o Niepokalanej [ 52 ]. Kopię do Niepokalanowa i O. Sekr[etarza] Gen[eralnego] [ 53 ]. - Biskupowi lepiej.

26 C - Zdałem gwardiaństwo o. gwardianowi [ 54 ]. On - forum excternum, ja - internun [ 55 ].

O. gwardian: O. gw[ardian], magist[er] kleryków, nowic[juszy] kler[yków], braci, prefekt braci, kierownik pracy. - Profesor moralnej i liturgii.

Ja: Pater spir[itualis] - rector stud[iorum] i prof[esor] dogm[atyki], Pisma św., prawa, historii Kośc[ioła] - MIO, MIK, MIZ [ 56 ] - redakcja i administracja.

Listopad

14 W - Br. Romuald [ 57 ] dostał wieczorem dwukrotnego napadu epileptycznego. Powód: zmęczenie na rowerze i zmartwienie w pewnej sprawie.

15 Ś - Br. Romuald przyjął Kom[unię] św. w kaplicy, przeleżał dzień i zażywał brom, przepisany przez lekarza Fukahoriego.

16 C - Br. Romuald już chodzi. - Wieczorem do lekarza.

19 N - Wycieczka do Groty.

29 P - Br. Marian [ 58 ] odniósł dyplomik MI i mówił, by go wykreślić, bo w Konstytucjach tego nie ma, a i o. Konstanty [ 59 ] nie należał. Tak samo i koronkę do M[atki] B[ożej] Bolesnej i medalik.

Grudzień

2 S - Br. Marian wystąpił.

D

1934

[Styczeń]

Przyjechał i pomaga Ota Yoshimatsu san [ 60 ]. poganin i uczy się katechizmu.

14 N - 20 S - W Tokio na Mszy św. za p. min[istra] Kawai [ 61 ].

24 Ś - Odwiedziny delegata ap[ostolskiego] [ 62 ] i ks. arcybisk[upa] tokijskiego [ 63 ].

Wstąpił aspirant Koreańczyk, Aleksander Rynshioko.

27 S - Wystąpił Amaki [ 64 ].

[Luty] [ 65 ]

1 C - Przyjechał aspirant Koreańczyk.

4 N - Bierzmuje ks. Urakawa w Nakamachi. - Obiad tam.

11 N - Ishizu odwiedza i chce się ochrzcić.

12 P - Pożar trawy na polu.

Przyszła wiadomość z Rzymu, że def[initorium] gen[eralne] uchwaliło Officium i Mszę św. o M[atce] B[ożej] Pośredniczce Wszelkich Łask, od 1935 roku [ 66 ].

13 W - Przyszła z Rzymu agregacja MI w Mugenzai no Sono [ 67 ].

14 Ś[roda] popielcowa - Rano posypywanie popiołem oprócz gościa. - Rozesłano pytania do N[ajprzewielebniejszych] O[jców] Prowincjałów i Przełożonych Misji w sprawie MI [ 68 ].

Br. Mieczysław [ 69 ] niedomaga.

15 C - Przechadzka z klerykami do strumyka. - Wysłanie listu do Quaracchi: o. Longpré Ephrem, Buossi, Quaracchi, Collegium S. Bonaventurae [ 70 ] - o źródła [na temat] stosunku Zakonu do Niepokalanej i drugiego listu do o. Leona Veuthey, Colleg[ium] Seraphicum, Roma, S. Teodoro 42 - o studium w tejże materii [ 71 ].

18 N - Powielacz.

19 P - Spalenie jeszcze trawy. - Policja tajna bada Japończyka i Koreańczyka.

21 Ś - List od Przew[ielebnego] Duch[owieństwa] - cześć za wszystko Niepokalanej.

23 Pi - O. gwardian w nocy pojechał do Harbinu dawać rekolekcje.

27 W - Założenie pierwszych trzech telefonów. - Pakowanie.

Marzec

8 C - Przyjechał aspirant Albert O (Fusami 237).

13 W - Odwiedził nas nowy prowincjał Bernardynów [ 72 ] z gwardianem z Urakami [ 73 ].

14 Ś - Z br. Sergiuszem [ 74 ] o g[odzinie] 10.45 powieźliśmy na rowerach figurki Niepokalanej dla prowincjała i gwardiana Bernardynów; oddałem wizytę. Informacja o budownictwie.

Dwaj Marianiści z Kaisei przyszli zaprosić na szóstą po poł[udniu] w dzień św. Józefa, z okazji imienin dyrektora (kocho) [ 75 ].

26 III P - Egzaminy kleryków [ 76 ] z Pisma św. i dogmatyki. - Poszły b[ardzo] dobrze.

27 III W - Egzaminy kleryków z moralnej. Też dobrze.

28 III Ś - Egzaminy kleryków z prawa i historii. Także b[ardzo] dobrze. - Byłem z o. gw[ardianem] na rowerze u ks. biskupa prosić o pozwolenie na wystawienie Prz[enajświętszego] Sakramentu w monstrancji z Czwartku W[ielkiego] na W[ielki] Piątek. - Wracaliśmy pod deszczem, zmokli do nitki.

31 S[obota] (Wielka) - Chrzest Tanizakiego (Franciszka) i Oty (Tomasza).

E

Kwiecień [ 77 ]

1 N - Wielkanoc. - Gruby list z Polski i od N[ajprzewielebniejszego] O. Prow[incjała] [ 78 ] w sprawie kaplicy. - Br. Jordan [ 79 ] twierdził, jak upadła róża w kaplicy przy figurze Niepokalanej, że coś dobrego poczta przyniesie.

3 W - Przyszedł student uniwersytetu handlowego z Tokio O Yoshishiga Oki zwiedzić [Wydawnictwo] "Rycerza". Jeszcze nie ochrzczony. Myśli o klasztorze. Polecił ks. biskup [ 80 ].

8 N - Przyszedł ks. Urakawa (wikariusz gen[eralny]) z sześcioma seminarzystami na przechadzkę. Byli i przy figurce (grota). Powiedział, że będzie nam dopomagał, bo "Koe" [ 81 ] i "Katoriku Shinbun" [ 82 ] czytają katolicy, a "Rycerz" idzie pomiędzy pogan.

11 Ś - Przyszli interniści z Urakami na wodę (otrzymali herbatę z chlebem). - Wieczorem żywot św. O. Franciszka po japońsku.

14 S - Zwiedza student z uniwersytetu w Fukuoka.

17 W - Zaczęto budowę kaplicy. Przyszedł drugi kleryk [ 83 ].

26 C - Brat Mieczysław z br. Celestynem [ 84 ] pojechali do Unzen zwiedzić wystawę hakurankai. - Amakura [ 85 ].

Przyszła wiadomość, że o. Marian Wójcik odprawił: prymicje 18 marca w Louvain, 2 kwietnia w Luborzycach, a 8 kwietnia w Niepokalanowie 1934 r.

Maj

10 C - Obłóczyny Kosima [ 86 ] Alberta (br. Bonawentura) na kleryka i Rynshioko Aleksandra (br. Franciszek) na brata. Odwiedziny ks[iędza] z Tokio.

11 Pi - O. gwardian [ 87 ] wyjechał wieczorem 11 do Mijadzaki na obchód święta św. Jana Bosko [ 88 ].

13 N - Br. Norbert [ 89 ] wyjechał do Polski o 11 wiecz[orem]. Towarzyszy mu do Simonoseki br. Seweryn [ 90 ] dla zaokrąglenia spraw biletowych.

15 W - o. gw[ardian] powrócił z Mijadzaki.

18 Pi - Wieczorem, około 8.30 trzęsienie ziemi.

24 C - List od deleg[ata] apostolsk[iego] [ 91 ] a Tokio. Wizyta z o. g[wardianem] u ks. biskupa na werandzie. Biskup mówi, że Japończycy budują się naszym ubóstwem.

31 C - U p. Kataoki w sprawie SMI [ 92 ] z br. Celestynem [ 93 ]. O godz. 8 akademia z okazji święta M[atki] B[ożej] Pośredniczki Wsz[elkich] Łask.

Czerwiec

3 N - Procesja Bożego Ciała [ 94 ] - Nie byłem.

5 W - Przyszedł Tatar-mahometanin, by mu "Rycerza" nie przysyłać, bo koledzy powstają przeciw. Po nim policjant z zapytaniem, po co on tu przyszedł. Tatar nazywa się: Ali Ahtgamoff - Kumanotoshi Hanabatscho nr 91, 3. Tel. 636.

7 C - O. g[wardian] z br. Celestynem był w Unzen. - Przyszli zwiedzić: Fukahori (rzeźnik dawniejszy) i jego brat 75-letni. Pamięta prześladowanie sprzed 65 laty.

10 N - Wyjechał br. Franciszek [ 95 ] do Salezjanów, bo chciał zostać księdzem.

11 P - Już powrócił, choć przychylnie przyjął go ks[iądz] z Nakatsu i posłał do Mijadzaki do Seminarium prośbę o jego przyjęcie. - Ale i u nas nie został już przyjęty. - Poczciwy z kościami.

26 W - Egzaminy z dogmatyki i moralnej. Obecny też ks. Urakawa. Nasi klerycy [zdali] na bardzo dobrze. Z Japończyków Bernard Hatada na plus dobrze, a Franciszek Hirayama na dost[atecznie].

27 Ś - Egz[aminy] z dogm[atyki] i prawa kośc[ielnego] (bez ks. Urakawy). Nasi na b[ardzo] d[obrze]. Z Japończyków Hatada na dobrze, a Hirayama na dost[atecznie] [ 96 ]. - Mokre gorąca, bóle głów, poty.

28 C - Egzamin z Pisma św. i historii kościelnej - po południu, z pastoralnej MI.

29 Pi- Byłem na kolacji z okazji imienin księży Pawłów (Matsukawa, Yamaguchi i [...] [ 97 ] w Ourze.

F

Lipiec

10 W - Klerycy wyjechali na wakacje do Goto.

28 S -. Przyszedł telegram, że czterech braci ruszyło do nas.

Sierpień

2 C - Klerycy przyjechali z wakacji.

10 Pi - Przyjechało czterech braci z Niepokalanowa: br. Roman M-a Kwiecień zecer, br. Mikołaj M-a Gardoń maszyn[ista] druk[arz], br. Gerard M-a Radziewicz introlig[ator], br. Jacek M-a Szwed pracz.

13 P - Byłem w Kaminoshimie u biskupa w sprawie pozwolenia piśmiennego na budowę kościoła i pozwolenia na poświęcenie dla ks. Pawła Matsukawy.

15 Ś - Rano o szóstej odprawiłem Mszę św. u zakonnic w Ourze. - O godz. 9.30 poświęcenie kościoła [ 98 ]. Przybyli na poświęcenie - oprócz ks. Matsukawy - ks. Yamaguchi proboszcz z Nakamachi, dwaj Marianiści: przełożony Kaisei i jeden ksiądz, p. Fukahori, co nam zupę przynosił (dał 5 jenów ofiary), Narita (dał 3 jeny of[iary]), syn lekarza Kaneko, syn budowniczego Kataoki. Kataoka piszący adresy i zajmujący się MI z synem i młodzieńcem, co u nas pracował będzie. Po obiedzie i fotografii rozjechali się. Wieczorem "Te Deum" przy błogosławieństwie Przen[ajświętszym] Sakr[amentem].

Wrzesień

6 C - Rano o siódmej o. g[wardian] [ 99 ] wyjechał na rekolekcje 8-dniowe do Trapistów do Shindenbary.

24 P - N[ajświętszej] Maryi Panny od Wykupu Niewolników. Wczoraj i dziś a br. Celestynem [ 100 ] u. Matsudairy, by zbliżyć go do religii.

[Październik]

10 X - Ś - O [godz.] 2.10 po południu wyjazd do Oity dla zbadania sposobu prowadzenia "Nichiyogakko" [ 101 ], - Pośpiesznym do Kokury, stąd zwyczajnym. W pociągu spotkałem młodzieńca baptystę, Hamamura Tokuichi, studenta Wyższej Szkoły Handlowej, który dźwigając swe pakunki pomagał mi znaleźć "Kyokai" [ 102 ]. Adres: Hiroshima Ken Aki gun Edashimamura (pod Oitą). Uznaje, że prawda jedna.

11 C - Z Oity do Nakatsu.

12 X Pi- Powrót do Nagasaki.

17 X Ś - Przyjechał aspirant Jozafat Matsumoto, były seminarzysta u Salezjanów.

21 N - "Nichiyogakko". Prowadzili klerycy japońscy. Przygrywał gramofon, pożyczony od Kaneków. Obecnych około 20 dziewczynek i 13 chłopców.

31 Ś - Przyjechał aspirant Koreańczyk Kin Kei En Józef lat 27, ur[odzony] 6 VII 1907 - Heyannando - Koraikun Sorimen Shokou. - Ochrzczony w Keijo 25 XII 1918, skończył chugakko [ 103 ] i 2 lata kotodaigakko [ 104 ] i 1 rok shingakko [ 105 ], przerwał studia z powoda choroby zasypiania przy nauce i sekretarzował biskupowi.

Listopad

11 N - Klerycy otrzymali święcenia mniejsze z rąk delegata ap[ostolskiego] Marelli. - Wszyscy potem na obiedzie u biskupa [ 106 ]. - Centrum informacyjne w Tokio. - Del[egat] ap[ostolski] chce, by pisywać dużo do biura informacyjnego, które założył, żeby wiedziano wzajemnie o sobie.

13 W - Bracia Henryk [ 107 ] i Gerard [ 108 ] złożyli śluby solenne.

Przyjechał z ojcem aspirant Hideo Hatanaka, przyjęty w Eri 25 XI 1934, gdym tam Mszę św. odprawił.

14 Ś - P. Matsudaira podarował radio.

30 Pi- Pierwszy dzień rekolekcji dorocznych.

G

1935

Styczeń

20 I 1935 N - Nie było "nichiyogakko" [ 109 ], bo dla dzieci na górze urządzono pogański Nowy Rok.

Luty

11 P - Święto Objawienia Niepokalanej w Lourdes. - Narodowe japońskie założenie państwa przed 2595 [laty]. . Br. Maciej [ 110 ] złożył śluby wieczne. Aspiranci Miyamoto i Kin-kei-en otrzymali habity i imiona; Jan Ew[angelista] i Klemens.

18 P - Ks. Matsushita opowiadał o Osimie.

Marzec

9 S - Egzaminy z moralnej (część).

10 N ~ Klerycy rozpoczynają rekolekcje 6-dniowe do subdiakonatu.

19 W - O. gwardian wyjechał o 11 wieczór do Harbinu z rekolekcjami.

Maj

11 S - Otrzymaliśmy film z [...] [ 111 ]

12 N - Br. Bonawentura O Kisim złożył słaby czasowe o godz. siódmej rano.

Lipiec

30 W - O. gwardian wyjechał do Shindenbara na rekolekcje (swoje zakonne).

Wrzesień

15 N - Br. Aleksy [ 112 ] i br. Mieczysław [ 113 ] otrzymali diakonat z pięcioma innymi Japończykami w Ourze z rąk J. E. Ks. Biskupa J[anuarego] Hayasaka.

H

1936

Maj

Z podróży z2 Nagasaki do Polski [ 114 ]

W Shanghaju - O. Stefan Ly - franciszkanin.

31 V 1936 - Zielone Świątki. - Msza św. o godz. 7.14 w kajucie I kl[asy] chińskiej rodziny katolickiej, przyjaciół OO. Salezjanów. O godz. 9.30 Msza św. publiczna. Odprawia salezjanin o. Agnistapace. Gorliwa bardzo dusza. Nie pali, nie pije wina (chociaż Włoch) i gorliwie zabiega o zyskiwanie dusz. - Ojcowie Salezjanie nie palą nie z nakazu Konstytucji, ale ze zwyczaju (na 10 000 za dużo by wyszło). - A u nas?

[Czerwiec]

2 VI W - Chińczyk, w którego rodzinie była Msza św., Fung Keong (milioner, przemysłowiec gumy) zaprosił Salezjanów; o. Agnistapace i kleryka do siebie do Singapuru, a Tang Sze Wing po niemiecku zapytał i mnie (bo Fung Keong nie miał języka porozumienia ze mną), czybym mógł do nich zaglądnąć. Powieźli nas autami do przyjaciela swego na lemoniadę, a potem po fotografii zaprosili w pierwszorzędnym hotelu na obiad i obwozili po Singapurze i okolicy - warto im posłać figurkę Niepokalanej. Obiad niełatwo było spożyć, nie tyle z powodu przyrządzenia potraw na sposób chiński, ile raczej z powodu grzeczności chińskich. W myśl tychże nasz gospodarz, by nam okazać swą przychylność własnymi patyczkami i rodzajem łyżki, którymi sam jadł i nań nakładał ze wspólnego naczynia. I każdy z jedzących swobodnie ze wspólnego naczynia nabierał swoimi patyczkami i łyżką.

Różne szczegóły do dwunastego [czerwca] w listach do Mugenzai no Sono. - Ostatni list nadany w Adenie.

12 VI Pi, Aden - Skalista bezroślinna okolica. Wsiadł kapucyn, biskup Adenu (w diecezji obejmującej całą Arabię -tylko 5 misjonarzy). O[jciec] salezjanin wybrał się po świece, a ja nie wyjechałem na ląd, gdyż okręt nie przybił do brzegu i szkoda groszy na łódkę. - W Adenie ponoć od szeregu lat nie padał deszcz i dlatego każdy statek wyładowuje kilka (10) ton wody.

13 VI S, Massaua - Wiele okrętów, wybrzeże pustynne. Znać okolicę upalną. Stanęliśmy nie przy samym brzegu i nikt nie wychodził dla zwiedzenia. - Zabraliśmy 140 robotników.

14 N - O[jciec] salezjanin kazał o św. Antonim. Sporo pasażerów na Mszy św. - Morze z rana niespokojne pod wieczór przestało zalewać pokład. Ale po dziesiątej znowu zaczęło się burzyć i nie ustało przez noc.

15 P - Widać już góry półwyspu Synaj. - Około północy Port Said i w nocy odjazd. Nazajutrz rano już na pełnym Morzu Śródziemnym.

16 W - Od rana zimny wiatr, tak że trudno wytrzymać na pokładzie w ubraniu dotychczasowym. Wieczorem też zimno, a przy tym morze burzliwe.

17 Ś - Rano minęliśmy Kretę (Kandia). - Cześć Niepokalane," zbliżamy się do końca podróży.

Z hinduizmu

Holender młody, który miał posłużyć za tłumacza w rozmowie z Hindusem, twierdzi, że Hindusi przyjmują 3 stany prawdy (czy iluzji); stan snu, stan realności i stan ekstatyczny (do którego dochodzi się przez rozmyślania). Uzasadnienia jednak tych hipotez dać nie umiał. - Podkreśliłem, że podstawą teorii musi być doświadczenie i dlatego tylko o stanie realnym możemy mówić jako o mającym obiektywną wartość realną. - Dowodził, że Pan Bóg nie może być różnym od stworzenia, gdyż wtedy nie byłby nieskończonym, boby mu brakowało tego stworzenia. Pochwalił mu to rozumowanie Hindus. Gdym wytknął temu rozumowaniu błędne przypuszczenie, że rozumem skończonym możemy bezpośrednio, pozytywnie analizować nieskończoność, uznał swój błąd, ale nie powtórzył Hindusowi tego wytłumaczenia.

I

1937

[Styczeń]

[Podróż do Rzymu]

31 I N, Rzym - Przenocowałem w Kolegium w Winnicy (Collegio Serafico Missionario - Via Antoniniana 7 - Roma). Odprawiłem Mszę św. konwentualną i miałem konferencję do kleryków (byli i inni z konwentu też) o Niepokalanej. - Dwaj klerycy. - Miejsce na drukarnię. - Po obiedzie z placu S[an] Saba z powrotem do Kurii. - Na kolacji i rekreacji o. Maleddu [ 115 ] misjonarz z Chin. - Po rekreacji u N[ajprzewielebniejszego] O. Gen[erała] [ 116 ]: długi misji chińskiej, drukarnia w Winnicy, dokument MI w Rzymie - gdzie?

[Luty]

1 II P, Rzym - Pod wieczór odwiedził mnie ks. W[alerian] M[eysztowicz], (Piazza della Pilotta 3 - Ambasada Polska przy Watykanie; mieszkanie Via Machiavelli 22). Radził spotkać się z jezuitami, redaktorami "Lettres de Rome" [ 117 ], ojcami Ledit i Muckermann (Piazza S[anta] Maria Maggiore 7).

2 II W - Matki Bożej Gromnicznej - Wystawa techniczna. Wieczorem na rekreacji N[ajprzewielebniejszy] O. G[enerał] wyraził się, że przed moim wyjazdem załatwi się sprawę drukarni.

3 II Ś - N[ajprzewielebniejszy] O. G[enerał] obiecał, że da na drukarnię, byleby były wysiłki ze strony Włochów.

4 II C - O [godz.] 12 wyjazd kolejką elektryczną do Piglio [ 118 ]. Cena biletu około 10 l[irów] do Forma, potem autobusem do S[an] Lorenzo 1 l[ir] 50. - O. Quirico Pignalberi [ 119 ] oczekiwał na szosie. - O stanie Prowincji mowa.

5 II Pi - Rekolekcje miesięczne. O dziesiątej konferencja potem z o. Quirico na ogrodzie o Niepokalanej i MI.

6 II S - Jeszcze o MI. - O. Quirico zatroszczy się o MI włoską. - O dwunastej wyjazd do Rzymu.

8 II P - Wieczorem pogorszenie zdrowia o. Tavaniego.

9 II W - Odpisano O. Prow[inojałowi] Neapolu [ 120 ] w sprawie legatu 2500 lir[ów].

Skróty dni w tygodniu: P, W, Ś, C, Pi, S, N [ 121 ].

[Sierpień]

[W Niepokalanowie]

25 VIII Ś - [...] [ 122 ].

27 VIII Pi - Przyjechał referent i naczelnik Izby Skarbowej z Sochaczewa w sprawie podatkowej z polecenia min[istra] Handlu i Przemysłu - p. min[ister] Kwiatkowski chce jutro o dziewiątej mieć sprawę na biurku.

28 S - Obłóczyny kleryków nowic[juszy] [ 123 ].

29 N - Śluby sympliczne 7 kleryków.

30 P - Przyjechał br. Ludwik (Su-Man) Kim [ 124 ].

Listopad

21 N - Z o. Marianem [ 125 ] u p. ministra Kwiatkowakiego.

24 S - Pierwsze zebranie RAS-u (Rady Studium). Założenie [ 126 ].

28 N - Autem osobowym pojechał br. Witold [ 127 ] infirmarz po br. Cyryla [ 128 ]. - Z o. Florianem [ 129 ] byłem autem "pięciogroszówką" [ 130 ] u księcia Druckiego-Lubeckiego z zaproszeniem na obchód 10-lecia i w sprawie zapisu terenu.

Grudzień

9 C - Wycieczka weteranów samochodem do Grodna. - Pojechali też br. Czesław [ 131 ] i o. Ludwik [ 132 ].

10 Pi - Msza św. w Grodnie - na groble br. Alberta [ 133 ] i o. Melchiora [ 134 ]. - O drogiej w nocy powrót.

16 O - Odwiedzili Niepokalanów ks. biskup Bukraba [ 135 ], ordyn[ariusz] piński i ks. biskup Niemira [ 136 ].

1938

Wrzesień

23 Pi - Pogrzeb o. Piotra Wanatowicza.